Mononukleoza zakaźna jest jedną z częstszych chorób, która w większości przypadków przebiega bezobjawowo. Schorzenie dotykać może zarówno dzieci, jak i dorosłych – ze szczególnym uwzględnieniem młodych dorosłych i pacjentów w podeszłym wieku. Schorzenie powodowane jest przez wirusa Epstein-Barr (EBV), który po zakażeniu namnaża się w komórkach węzłów chłonnych, atakując jednocześnie limfocyty B. Schorzenie jest z reguły względnie łagodne, niemniej jednak powodować groźne powikłania. Jak diagnozować i jak wyleczyć mononukleozę?
Jakie się można zakazić mononukleozą i w jaki sposób się ona manifestuje?
Sama w sobie mononukleoza objawy ma bardzo skąpe. Typowe jest osłabienie, bóle głowy, bóle mięśniowe oraz gorączka. Częste są również bóle gardła. Objawy utrzymują się w czasie ogół około tygodnia do dwóch. U znacznej części chorych mononukleoza przebiega bezobjawowo. Charakterystycznymi objawami klinicznymi są:
– gorączka (38-39 stopni),
– powiększenie węzłów chłonnych szyjnych (limfadenopatia węzłów podżuchwowych),
– powiększenie wątroby, śledziony,
– obrzęk powiek,
– obrzęk migdałków z białawo-żółtymi naciekami (przypominają anginę)
Często pomylenie zmian w obrębie gardła wyzwalać może wystąpienie charakterystycznej, ciemnowiśniowej drobno grudkowej wysypki na powierzchni tułowia oraz kończyn górnych. Jest to spowodowane omyłkowym rozpoznaniem anginy paciorkowcowej i podaniem choremu ampicyliny albo amoksycyliny. Swoista reakcja odpornościowa doprowadza do powstania typowych zmian skórnych.
W badaniach laboratoryjnych stwierdza się następujące odchylenia:
– leukocytozę (10-20 tysięcy),
– małopłytkowość,
– limfocytozę z >10% odsetkiem limfocytów atypowych,
– wzrost stężenia enzymów wątrobowych w osoczu (ASPAT, ALAT)
– wzrost bilirubiny,
– niedokrwistość normocytarną,
W celu rozpoznania stosuje się odczyny immunologiczne, jak test PBD oraz przeciwciała anty-VCA. Stwierdzenie w rozmazie >5% limfocytów atypowych jest również przesłanką dla potwierdzenia diagnozy.
Jak wyleczyć mononukleozę?
Wiele osób, szczególnie rodziców, pyta o to jak wyleczyć mononukleozę. Cóż, jako że jest to infekcja wirusowa, która ustępuje na ogół bez powikłań, leczenie specyficzne nie jest potrzebne. Nie ma specyficznego sposobu leczenia mononukleozy – u osób z obniżoną odpornością oraz odczynami limfoproliferacyjnymi (białaczkowymi) stosuje się gancyklowir oraz acyklowir (leki przeciwwirusowe).
W przypadku schorzeń wirusowych jak mononukleoza objawy nawet mocno nasilone nie są przesłanką dla jakiegokolwiek celowanego leczenia. Terapia opiera się na postępowaniu zachowawczym. Pacjenci z istotnym powiększeniem śledziony powinni ograniczyć aktywność ruchową, aby zmniejszyć ryzyko upadku i pęknięcia narządu.
Komplikacje i leczenie mononukleozy powikłanej
Powikłań choroby może być całkiem sporo. Do szczególnie groźnych należą pęknięcie śledziony, zapalenie opon mózgowych, porażenia nerwów czaszkowych oraz zaburzenia hematologiczne. Wirus EBV prowadzić może do rozrostu białaczkowego i rozwoju chłoniaków oraz białaczki. Dostrzeżono również korelacje z występowaniem raka żołądka i nosogardła u osób zakażonych EBV.
Leczenie mononukleozy w tym przypadku opiera się na wyeliminowaniu powikłań oraz ograniczeniu ryzyka wystąpienia kolejnych komplikacji. W tych przypadkach najczęściej wdrażane jest leczenie wyżej wspominanymi lekami przeciwwirusowymi.
